ชื่อผลงานทางวิชาการ

โครงการวิจัยย่อยที่ 2 การส่งเสริมสุขภาวะทางจิตของผู้สูงอายุผ่านการเป็นอาสาสมัครเล่าเรื่องวัตถุตัวอย่าง ในพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์ (Promoting Psychological Wellbeing of Older Adults through Storytelling Volunteers from Collection in the Science Museum)

ชื่อนักวิจัย

Ganigar Chen, มณีรัตน์ เปานาเรียง, Wilasinee Triyarat, ยศวีร์ อัตต์สินทอง, ธวัลรัตน์ ธรรมศักดิ์, นภัสสร ดวงแป้น, อารียา จิตรมนตรี

ประเภทผลงาน

Research Report

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนากิจกรรมในการส่งเสริมทักษะการเล่าเรื่องและส่งเสริม สุขภาวะทางจิตของผู้สูงอายุผ่านการเป็นอาสาสมัครเล่าเรื่องวัตถุตัวอย่างในพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์ (Promoting Psychological Wellbeing of Older Adults through Storytelling Volunteers from Collection in the Science Museum) โดยใช้บริบทในพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์ ขององค์การพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ (อพวช.) เป็นพื้นที่ในการดำเนินงานวิจัย กลุ่มตัวอย่างที่เข้าร่วมกิจกรรมครั้งนี้ เป็นผู้สูงอายุที่มีอายุตั้งแต่ 55 ปี ขึ้นไป จำนวน 65 คน และผู้เข้าชมพิพิธภัณฑ์ที่เป็นผู้ฟังผู้สูงอายุเล่าเรื่อง จำนวน 2,251 คน สำหรับผู้สูงอายุเก็บข้อมูลโดยใช้แบบสอบถามความสุข 5 มิติ ของผู้สูงอายุ แบบสัมภาษณ์ แบบสังเกตพฤติกรรม แบบสนทนากลุ่ม และแบบสำรวจผลลัพธ์การเรียนรู้ (Generic Learning Outcomes-GLOs) ที่สอดคล้องกับความสุข 5 มิติ สำหรับผู้เข้าชมพิพิธภัณฑ์ที่เป็นผู้ฟังผู้สูงอายุเล่าเรื่อง เก็บข้อมูลโดยใช้แบบสัมภาษณ์ และแบบสังเกตพฤติกรรม ผู้สูงอายุผ่านกระบวนการพัฒนาทักษะการเล่าเรื่อง และทดลองปฏิบัติจริงในพื้นที่พิพิธภัณฑ์ โดยพบว่า ผลลัพธ์การเรียนรู้ (Generic Learning Outcomes-GLOs) ผู้สูงอายุเกิดความรู้และทักษะที่สามารถนำประสบการณ์ส่วนตัวในอดีตมาร้อยเรียงเป็นเรื่องราวและบอกเล่าให้กับผู้เข้าชมพิพิธภัณฑ์ได้อย่างดี ทำให้เกิดความประทับใจและประสบการณ์ที่ดีกับผู้ฟัง ขณะที่ผู้สูงอายุยังเกิดความสนุกสนาน และแรงบันดาลใจในการนำทักษะดังกล่าวไปใช้ต่อและสนใจมาทำงานอาสาสมัครให้กับพิพิธภัณฑ์อีกในอนาคต การติดตามผลต่อความสุข 5 มิติ ของผู้สูงอายุ จากแบบสำรวจผนวกกับการวิเคราะห์ข้อมูลที่ได้จากการสัมภาษณ์ การสังเกตพฤติกรรม และการสนทนากลุ่มของผู้สูงอายุ พบว่าผู้สูงอายุมีความสุขทั้ง 5 มิติ ในระดับดีมาก โดยจากการสัมภาษณ์และสังเกต พบว่ามิติของความสุขที่ผู้สูงอายุได้รับมากตามลำดับได้แก่ 1) ความสุขสง่า โดยผู้สูงอายุมีความภาคภูมิใจในตนเองที่ได้เล่าเรื่อง ถ่ายทอดความรู้และประสบการณ์ให้กับผู้ฟัง รู้สึกว่าตนเองมีคุณค่า เกิดความเชื่อมั่น ในตนเอง กล้าแสดงออก ได้แลกเปลี่ยนความคิดเห็นและประสบการณ์กับเพื่อน ๆ และผู้ฟัง ที่หลากหลายวัย ได้ใช้เวลาว่างให้เกิดประโยชน์ต่อสังคม เกิดทัศนะคติที่ดีต่อพิพิธภัณฑ์ที่เป็นแหล่งเรียนรู้ตลอดชีวิตและเป็นสถานที่ประกอบการทำกิจกรรม 2) ความสุขสนุก ผู้สูงอายุมีความสุข สนุกสนานในการเล่าเรื่อง ได้รู้จักเพื่อนใหม่ สังคมใหม่ มีความสนใจอยากจะเข้าร่วมกิจกรรมในครั้งต่อไป พร้อมที่จะพัฒนาต่อยอด และขยายผลการเรียนรู้นี้ต่อไปในครอบครัวและชุมชนของผู้สูงอายุ 3) ความสุขสว่าง ผู้สูงอายุได้รับความรู้ใหม่ เข้าใจวิธีการเล่าเรื่อง สามารถวางแผน เชื่อมโยงความรู้และประสบการณ์ที่ตนเองมีผ่านการเล่าเรื่องสื่อสารกับผู้ฟังวัยต่าง ๆ ได้เป็นอย่างดี 4) ความสุขสบาย ผู้สูงอายุได้ออกกำลังกายเบา ๆ จากการเดิน ขยับเขยื้อนเคลื่อนไหวร่างกายได้อย่างคล่องแคล่ว หยิบจับอุปกรณ์และแสดงท่าทางประกอบขณะเล่าเรื่อง มีความกระตือรือร้น ทำกิจกรรมได้อย่างเต็มกำลัง และ 5) ความสุขสงบ ผู้สูงอายุมีสมาธิกับสิ่งที่ตัวเองทำอยู่ สามารถจัดการอารมณ์และเข้าใจว่าตัวเองกำลังต้องการหรือรู้สึกอะไรอยู่ สามารถปรับตัวไปตามสถานการณ์หรือกิจกรรมต่าง ๆ ที่กำลังดำเนินอยู่ได้เป็นอย่างดี ทั้งนี้ พบว่าองค์ประกอบที่ช่วยส่งเสริมสุขภาวะทางจิตของผู้สูงอายุผ่านการ5

เป็นอาสาสมัครเล่าเรื่องวัตถุตัวอย่างในพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์นั้น ประกอบด้วย 1) ตัวผู้สูงอายุ (Personal context) ซึ่งมีความต้องการในการร่วมกิจกรรรมใหม่ ๆ มีสังคม และแสวงหาคุณค่าให้ชีวิต 2) สิ่งแวดล้อม (Physical context) ได้แก่ สถานที่ในพิพิธภัณฑ์ที่มีบรรยากาศของสิ่งจัดแสดง ทำให้เกิดไอเดียในการเล่าเรื่อง วัตถุตัวอย่างและนิทรรศการภายในพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์ ที่เอื้ออำนวยต่อการดำเนินกิจกรรมเล่าเรื่อง 3) สังคม (Social context) โอกาสที่ผู้สูงอายุมีเพื่อนช่วยให้กำลังใจและแลกเปลี่ยนเทคนิคในการนำเสนอ วิทยากรที่สามารถเข้าใจ (Empathy) และสร้างแรงบันดาลใจ อำนวยกรที่ให้การสนับสนุน และการสนทนาแลกเปลี่ยนกับผู้เข้าชมพิพิธภัณฑ์ที่มาฟังการเล่าเรื่อง 4) การออกแบบกิจกรรม (Activity Setting) ซึ่งประกอบไปด้วย การอบรมเชิงปฏิบัติการเพื่อเตรียมความพร้อมก่อนการเล่าเรื่อง การทดลองฝึกปฏิบัติจนเกิดความชำนาญและมั่นใจ ตลอดจนกิจกรรมลงมือปฏิบัติเล่าเรื่องจริงในพื้นที่พิพิธภัณฑ์ 

สถานที่พิมพ์

องค์การพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ

ปีที่พิมพ์

2024

ผู้ถือสิทธิ์

National Science Museum, Thailand

เงื่อนไขการใช้ข้อมูล

Copyright