ชื่อผลงานทางวิชาการ

การส่งเสริมสุขภาวะทางจิตเพื่อสร้างเสริมพฤฒพลังของผู้สูงอายุด้วย บริบทพิพิธภัณฑ์ วิทยาศาสตร์(Promoting Psychological Wellbeing to Support Active Aging of Older Adults Based on Context of a Science Museum)

ชื่อนักวิจัย

Ganigar Chen, Peeranut Kanhadilok, Supa Tanprasertkun, สุดารัตน์ กันโอภาส, จรรยาภรณ์ อภิสารสกุล, พัชรี สุขหวาน, พิทยา ทรงศิริ, เปรมชัย บุญเรือง, เกตศินี โพธิกุดไสย, Chanoknan Kongsamoot, ์Nureesan Chaela, สุชาดา พรหมชนะ, ธันย์ชนก นาสวัสดิ์

ประเภทผลงาน

Research Report

บทคัดย่อ

งานวิจัยนี้มีเป้าหมายเพื่อพัฒนากิจกรรมในการส่งเสริมสุขภาวะทางจิตและเสริมสร้างพฤฒิพลังของผู้สูงวัย
โดยใช้กรอบแนวคิดการจัดกิจกรรมและบริบทในพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์ ซึ่งดำเนินการวิจัยผ่านกิจกรรมใน
โครงการย่อย 3 ประเภทกิจกรรม ได้แก่ กิจกรรมเกมกระดาน กิจกรรมการเป็นอาสาสมัครเล่าเรื่องวัตถุตัวอย่าง
ในพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์ และกิจกรรมการประดิษฐ์ของเล่นกลไกอย่างง่าย แนวทางการพัฒนากิจกรรมและ
การประเมินผล ใช้แนวคิดการสร้างเสริมพฤฒิพลังของผู้สูงวัย แนวคิดความสุข 5 มิติของกรมส่งเสริมสุขภาพจิต
แนวคิดการประเมินผลลัพธ์การเรียนรู้ในพิพิธภัณฑ์ (Generic Learning Outcomes) และแนวคิดการจัดกิจกรรม
แบบ Free Choice Learning โดยดำเนินการวิจัยในผู้สูงวัยอายุ 55–75 ปี รวมจำนวน 211 คน โดยเก็บข้อมูล
โดยใช้แบบสำรวจ การสัมภาษณ์ และการสังเกต ผลการสำรวจผู้สูงวัยก่อนเข้ากิจกรรมพบว่า ผู้สูงอายุส่วนใหญ่ระบุว่ามีความสุขทั้ง 5 มิติในระดับมากถึงมากที่สุด โดยความสุขสบาย สุขสว่าง และสุขสงบต่ำกว่าสุขสง่าและสุขสนุกจากการเข้าร่วมกิจกรรมพบว่า กิจกรรมทั้งสามประเภทมีผลต่อการเรียนรู้ในทุกมิติของ Generic Learning
Outcomes ในระดับดีมาก คือเกิดความรู้ ทักษะ ความเพลิดเพลินและแรงบันดาลใจ การเห็นคุณค่า และการ
เปลี่ยนแปลงพฤติกรรม การวิเคราะห์ด้านความสุข 5 มิติพบว่า ทุกกิจกรรมทำให้เกิดความสุขระดับมากที่สุดในทุก
มิติ โดยจากการสังเกตและสัมภาษณ์พบว่า แต่ละกิจกรรมมีจุดเด่นในการส่งเสริมความสุขแต่ละมิติแตกต่างกันบ้าง
เช่น กิจกรรมเกมกระดาน ทำให้เกิดความสุขสว่างมากที่สุด คือทำให้เกิดความจดจ่อ คิดอย่างมีเหตุผล วางแผน
และแก้ปัญหาได้ กิจกรรมอาสาสมัครเล่าเรื่องวัตถุตัวอย่างในพิพิธภัณฑ์สร้างความสุขสง่ามากที่สุด โดยผู้สูงอายุเกิด
ความภาคภูมิใจในตนเองที่สามารถทำในสิ่งที่ไม่เคยคิดว่าจะทำได้ และได้ทำประโยชน์ต่อสังคม ขณะที่กิจกรรมการ
ประดิษฐ์ของเล่นกลไกอย่างง่าย สร้างความสุขสนุกมากที่สุด เพราะทำให้เกิดความตื่นตัว สนุกสนาน ได้ใช้ความคิด
สร้างสรรค์ จุดเด่นที่แตกต่างกันของแต่ละกิจกรรมสามารถเป็นทางเลือกในการส่งเสริมสุขภาวะและพฤฒิพลังของ
ผู้สูงวัยต่อไป ด้านปัจจัยความสำเร็จของการพัฒนากิจกรรมการส่งเสริมสุขภาวะทางจิตของผู้สูงวัย พบว่า
ประกอบด้วย 1) พื้นฐานของบุคคลที่เข้าร่วมกิจกรรม ได้แก่ ความรู้และประสบการณ์เดิม ความสนใจ เป้าหมาย
หรือแรงจูงใจ 2) ปฏิสัมพันธ์ทางสังคม ซึ่งพบว่า แรงบันดาลใจจากอำนวยกรหรือวิทยากรที่มีความเข้าใจ การได้
แลกเปลี่ยนเรียนรู้และให้กำลังใจกับระหว่างผู้เข้าร่วมการอบรม การมีปฏิสัมพันธ์กับผู้อื่น เช่น ผู้เข้าชมในพิพิธภัณฑ์

3)สภาพแวดล้อม บรรยากาศของสถานที่ ความสะดวก สื่อและเครื่องมือที่เหมาะสมกับผู้สูงวัย และการสนับสนุนจากอำนวยกร 4) กระบวนการในการจัดกิจกรรม มีขั้นตอนชัดเจน แต่ยืดหยุ่น มีการละลายพฤติกรรม การ
ผสมผสานรูปแบบกิจกรรมที่หลากหลาย การตั้งเป้าหมายกิจกรรมชัดเจนที่มุ่งท้าทายตนเอง ผลจากงานวิจัยนี้
สามารถใช้เป็นแนวทางการพัฒนากิจกรรมเพื่อสร้างเสริมสุขภาวะทางจิตและพฤฒิพลังให้กับผู้สูงวัยให้กับ
พิพิธภัณฑ์และแหล่งเรียนรู้อื่น ๆ โดยนำไปบูรณาการกับสาระและบริบทของพิพิธภัณฑ์แต่ละแห่งได้ต่อไป

สถานที่พิมพ์

องค์การพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์แห่งชาติ

ปีที่พิมพ์

2024

ผู้ถือสิทธิ์

National Science Museum, Thailand

เงื่อนไขการใช้ข้อมูล

Copyright